Wat is prikangst?

We moeten allemaal wel eens bloedprikken of ergens voor ingeënt worden. Zelf ben ik er geen fan van, vooral van bloedprikken niet. Mijn aderen liggen diep, waardoor ze altijd flink moeten zoeken en kloppen, alvorens tot actie overgegaan kan worden. Ik kijk dan maar liever weg en adem een paar keer diep in en uit om mijn lichaam rustig te houden. Ongeveer 1 op de 5 Nederlanders kampt, net als ik, met een lichte vorm van “prikangst”. Er wordt spanning ervaren in het lichaam, maar het weerhoud ons niet om de medische handeling toch te ondergaan.

Dit is anders wanneer je écht een grote prikangst hebt of een injectiefobie. Henk Schenk van de prikangstpoli in het Meander MC in Amersfoort vertelt tegenover RTL Nieuws: “1 op de 100 Nederlanders ziet enorm op tegen een medische handeling met een naald en slaapt er niet goed van, en 1 op de 1.000 mensen blokkeert compleet en krijgt een paniekaanval.” De prikangst wordt ook wel omschreven als injectieangst of injectiefobie: angst voor spuiten, angst voor bloedprikken.

Voorbeelden waarbij een prik nodig is

• Griepspuit, inentingen tegen ziekte of griepvirussen (denk ook aan coronavaccinatie)
• Vaccinatie voor een reisbestemming
• Tandartsbehandeling
• Bloedonderzoek
• Nierdialyse
• Insuline spuiten
• Medische keuringen
• Operatie, hechten van een wond en verdoving
• Vingerprik
• Blaren prikken (soms)

Veel mensen hebben momenteel te kampen met “prikangst” door de coronavaccinatie die eraan zit te komen. Het is dan ook een actueel onderwerp. Therapie kan helpen bij prikangst.

Ontstaan van prikangst

Tijdens het bloedprikken of vaccineren ervaart ons lichaam stress. Soms maak je een vervelende ervaring mee tijdens de medische handeling. Het kan zijn dat je op zeer jonge leeftijd al vervelende ervaringen hebt opgedaan met naalden. Soms weet je die als volwassene niet eens te herinneren. Ook kan het zijn dat je een keer licht in je hoofd bent geworden tijdens het bloedprikken, waardoor je het gevoel hebt gehad dat je flauw ging vallen. Het lichaam heeft op die momenten extra veel stress ervaren. Dit wordt opgeslagen in onze hersenen. Bij het zien van een naald kan je dan meteen weer die stress ervaren die je toen gevoeld hebt. Iedereen kan angst voor naalden of injecties opbouwen. Echter het aantal mensen die er op latere leeftijd problemen mee krijgt, is aanzienlijk hoger.

Symptomen prikangst

Bang zijn voor naalden of prikangst kan zich op verschillende manieren uiten. Soms kan je al bij het zien van een naald op tv in paniek raken of dagen voor een vaccinatie zenuwachtig zijn. Dit kan zich uiten in hoofdpijn, prikkelbaarheid, slecht slapen of hartkloppingen. Als je bang bent of paniek ervaart voorafgaand aan de medische handeling, noemen we dit ook wel “anticipatieangst”. Tijdens de medische handeling kunnen onderstaande symptomen zich voordoen:

• Niet helder meer kunnen denken.
• Trillen, zweten en misselijkheid.
• Hoge adem, hyperventileren.
• Snelle hartslag of druk op de borst.
• Tintelingen, droge mond, duizeligheid.
• Gevoel hebben dat je flauw valt.

Wat kan je zelf doen tegen prikangst?

Wat kan je zelf doen als je prikangst hebt of angst voor naalden? Ik zet enkele praktische tips voor je op een rij.

• Doe van te voren ademhalingsoefeningen, het helpt je om in het “hier en nu” te blijven.
• Praat erover. Deel de angst met je behandelaar. Schaam je niet voor je gevoelens. Door erover te praten kan de behandelaar je ondersteunen tijdens de ingreep.
• Kijk weg, focus je op iets anders in de ruimte.
• Luister naar muziek. Neem muziek mee waar jij blij van wordt of door ontspant. Luister naar deze muziek, het verlegd je aandacht.
• Beloon jezelf na afloop.
• Ga in therapie als je angst zo groot is, er zijn echt effectieve behandelmethoden.

EMDR therapie bij prikangst

Als je de bovenstaande tips al hebt geprobeerd, maar nog steeds te kampen hebt met angsten voor naalden, zoek dan hulp. Een hele goede therapievorm voor angsten en fobieën is EMDR. Vooral als er een traumatische ervaring aan de prikangst ten grondslag ligt, kan door EMDR therapie vaak in één of twee sessies de angst voor naalden al weggenomen worden. Maar deze therapievorm kan ook toegepast worden wanneer er geen duidelijke oorzaak is. EMDR therapie kan tevens ingezet worden in combinatie met bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie of hypnose. Wil je weten of EMDR iets voor jou is, lees dan mijn artikel “EMDR is dat iets voor mij?”